Nationaal Programma Onderwijs (NPO)

de brief van Slob 

Op 24 maart ontvingen bestuurders en schoolleiders in heel Nederland “De brief van Slob” en die riep de nodige gevoelens en reacties op bij veel mensen in het onderwijs. Daarom proberen we in onze tweede blog ook weer te kijken naar de feiten. Het doel is om de onderdelen van het NPO op een rij te zetten met een blik op de praktijk. We komen daarbij ook op een aangescherpte tijdlijn, daarover meer verder in dit blog. Ook hebben we gezocht naar antwoorden op de vragen die we hadden in onze eerste blog.

Deze tweede brief vanuit OCW is gericht aan bestuurders en schoolleiders van het PO en VO. Er is nog geen brief voor het MBO en HO; voor deze doelgroep is het nog wachten op aanvullende informatie en kaders.

‘U kent uw leerlingen het beste en u kunt dus het beste uitvoering geven aan het wegwerken van vertragingen van uw leerlingen … ‘Want u en uw schoolteam zijn van cruciale waarde bij de praktische uitvoering van het Programma’

Dit citaat hebben we er bewust uitgelicht. De afgelopen periode hebben we op diverse media veel berichten en reacties gezien op de verschillende aankondigingen van OCW. Scholen en besturen willen graag de regie, maar voelen zich/zijn niet betrokken en gehoord. Inmiddels zijn er al wel linken met OCW, veelal geïnitieerd vanuit het onderwijsveld (Impactteam, Onderwijs OMT, Lerarencollectief). Het is een begin, maar het kan altijd beter…

In de brief ligt vooral de nadruk op het proces voor de aankomende maanden en de kaders die OCW daaraan stelt. Een bijlage bij de brief is een (veel becommentarieerde) tijdlijn. Wij hebben deze tijdlijn, na het lezen van de brief en de informatie uit het NPO, aangevuld met wat extra informatie en deze vind je naast deze blog. Onze eerste tip: werk parallel in plaats van alleen sequentieel.

De bedoeling is om zo snel mogelijk te beginnen met het inlopen van de vertragingen.

Navraag leert dat het leeuwendeel van de scholen en besturen hier al mee aan de slag zijn, focus op kernvakken was er veelal al tijdens de periode van online lesgeven en invulling van een zomerprogramma (wat facultatief is voor de leerlingen) is door veel scholen/gemeenten inmiddels ook in gang gezet.

Met de wetenschap dat het plan niet voor goedkeuring naar OCW hoeft en geen invloed heeft op de hoogte van het bedrag en de uitkomsten van de scan wel, is het wijs om zo snel mogelijk met die scan te beginnen. De scan is voor alle leerlingen, alle vakken en alle gebieden (leren, sociaal en welbevinden). Veel scholen zijn al begonnen met het inventariseren van de behoefte van hun leerlingen en ook met het creëren van overzicht na de afgelopen periode. Puntje van aandacht is wel dat tot de zomer de focus ligt op de kern van de lesstof. Bij de start van het volgend schooljaar is het ook de verwachting van OCW om met de leergebieden zoals Mens en Maatschappij en Kunst en Cultuur aan de slag te gaan, deze moeten in de scan terugkomen. Tweede tip: wellicht dat hier al een deel van meegenomen kan worden in het zomeraanbod?

Wat moet je nu doen voor die scan? Kort door de bocht: datgene wat je nu ook al doet om de voortgang van de leerlingen in beeld te krijgen (methodetoetsen, LVS/cito en waarneming/observatie door de leerkracht). Daarnaast kun je, als je aangesloten bent, ook gebruikmaken van het Nationaal Cohort Onderzoek van het NRO om te kijken hoe je het doet ten opzichte van vergelijkbare scholen die ook aangesloten zijn.

Hou er rekening mee dat je de scan in april-mei 2022 en 2023 nog een keer gaat doen, het is dan handig om dit in je huidige proces van monitoring in te bouwen. Leg ergens kort vast welke stappen je nu hebt gedaan om tot die scan te komen, als checklist.

Behalve een scan voor de leerlingen (op leerontwikkeling, sociale ontwikkeling en welbevinden) doe je er goed aan om parallel hieraan een scan (professionele ontwikkeling, benodigde externe expertise) van het team/de school te doen. Wat heeft het schoolteam nodig om straks interventies in te kunnen zetten? Zijn dat zaken die jullie intern of bovenschools kunnen oppakken in bijvoorbeeld een expertteam of een professionele leergroep (PLG)? Of is er scholing nodig (denk hierbij dan ook aan bestaande subsidieregelingen voor scholing)?

Praktisch gezien: vertrouw op je eigen kunde en maak gebruik van de expertise en tooling die je al in huis hebt, zo zorg je ook voor continuïteit in je processen en verminder je onnodige werkdruk. En het scheelt kosten.

Als je echt niet weet hoe je dit moet aanpakken of als je er nog niet mee bezig bent (wat wij betwijfelen): Oberon heeft in opdracht van OCW een stappenplan uitgewerkt. Dat wordt binnenkort gepubliceerd en er komt ook nog een webinar met Q&A. Van de scan en de interventies moeten er 2 vinkjes op een checklist gezet worden richting OCW (met grote dank aan deze bron: juffiesharon)

Het NPO moet in nauwe samenwerking met gemeenten, samenwerkingsverbanden en ouders. Maak hier vooral ook gebruik van bestaande overlegstructuren met samenwerkingsverbanden en gemeente (agendeer zaken op het Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO). Voor gemeenten: neem zaken op in de Lokale Educatieve Agenda (LEA) of Lokale Inclusie Agenda (LIA). En maak ook gebruik van bestaande samenwerkingen tussen opvanglocaties, voor- en naschools. De eerste vacature voor Programmamanager/Coördinator NPO bij een gemeente hebben we inmiddels voorbij zien komen. We hebben nog geen informatie gevonden over de richtlijnen die samenwerkingsverbanden en gemeentes hebben ontvangen vanuit OCW. Zodra we meer weten delen we dat uiteraard.

Ook al is er nu nog geen menukaart met allerlei (aannemelijk) wetenschappelijk bewezen interventies beschikbaar, waarschijnlijk hebben jullie zelf al plannen of zelfs al bewegingen ingezet om aankomende tijd het beste onderwijs voor ieder kind te verzorgen. Begin nu alvast met deze in kaart te brengen (clusters/categorieën maken), voor zover je dat niet al hebt gedaan, dan kun je deze straks naast de menukaart leggen om te kijken waar overlap zit en of je nog op nieuwe ideeën wordt gebracht, of waar je je argumentatie gaat aanscherpen. Kijk ook vooral of zaken passen bij wat er uit je scan (van leerlingen èn teams/leerkrachten/schoolleiders) komt, die bij de context van jouw school passen en die aansluiten bij de visie die je als school hebt. Wil je toch al wat houvast bij je plannenmakerij? Kijk dan eens op de Kennisrotonde van het NRO voor inspiratie. Ook vind je de nodige informatie op www.voordeleraar.nl

Wij hopen dat er toch ook ruimte komt voor een Joker of Wildcard van OCW, waarbij op basis van een goede onderbouwing en/of argumentatie ook een interventie ingezet kan worden die niet in de menukaart staat (je zou deze kunnen aanmelden bij het NRO bijvoorbeeld). In hoeverre is de menukaart “in beton gegoten” en is er ruimte om deze aan te vullen met werkende praktijkvoorbeelden van scholen?

De aanpak die je kiest mag als addendum bij je bestaande schoolplan worden gevoegd. Zorg er in ieder geval voor dat je daar iets in opneemt over de conclusies van de scan, de doelstelling die je voor ogen hebt, de aanpak (dat is niet hetzelfde als het opsommen van de interventies!) die je voor ogen hebt en hoe je dit gaat monitoren.

Als je ervoor kiest om zaken niet alleen sequentieel aan te pakken, maar een aantal zaken parallel aan elkaar te laten lopen, betekent ook dat je de taken binnen je school/bestuur het beste kunt verdelen, wie doet wat? Wie gaat vooral met de scan aan de slag, en wie met de plannen? Ook omdat je dit de aankomende 2,5 jaar gaat monitoren is het handig om hier een goede verdeling in te gaan maken.

We kwamen vorige keer € 263 miljoen tekort in het overzicht. Helemaal teruggevonden hebben we ze nog niet, een deel is waarschijnlijk terug te vinden in de subsidie Inhaal- en Ondersteuningsprogramma?

Basis voor het vaststellen van de hoogte van het uiteindelijke bedrag: de informatie uit de schoolscan. In de brief van Slob is er sprake van een gemiddeld bedrag van € 700 per leerling, maar dat kan, afhankelijk van de uitkomsten van de scan en de daarmee toegekende gewichten, hoger of lager uitvallen. Het is dus nog steeds onduidelijk wat je als school straks tot je beschikking hebt. Vooral voor de scholen voor speciaal onderwijs is dit een punt van zorg (want tot nu toe is er nog geen onderscheid gemaakt in schooltype).

Geld voor het schooljaar 2021-2022 wordt in augustus gestort op bestuursniveau. Het is niet de bedoeling dat dit geld in de reserves terechtkomt als het nog niet meteen uitgegeven kan worden. Hier dient een aparte verplichting voor opgenomen te worden. Dit is ook een aandachtspunt voor (G)MR en RvT.

Wat we verder nog uit de brief haalden:

De monitoring moet straks op bestuursniveau een plaats krijgen in het jaarverslag.

Het NPO spreekt van goedkeuring van de plannen door het bestuur, maar de regie ligt bij de scholen, en daardoor ook een vertrouwenstaak bij de bestuurders. Aan de bestuurders dus de keuze: geef je je scholen vertrouwen, geef je ze de ondersteuning die zij nodig hebben bij het maken van de plannen, vind je de toets, instemming en monitoring van de school en MR voldoende of ga je zelf intern (en daar heeft OCW dus niets mee te maken) een goedkeuringsstructuur optuigen? Onze voorkeur is waarschijnlijk wel duidelijk…

We hopen jullie ook deze keer weer op een praktische wijze meegenomen te hebben in deze best wel overweldigende informatiestroom rondom het NPO. Onze conclusie: ga door zoals je nu al bezig bent, scherp aan naar aanleiding van deze nieuwe informatie, werk met wat je al voorhanden hebt en denk praktisch, met als leidraad de context van jouw school, de initiatieven die je al in gang hebt gezet en de visie die je daarin hebt.

Uiteraard horen we graag welke gevoelens en vragen deze tweede blog bij jullie oproept, neem gerust contact met ons op en volg ons op social media om deel drie niet te missen!