‘Een leven lang leren’. Dat is een principe dat de overheid actief ondersteunt. Een van de redenen is een arbeidsmarkt die steeds onzekerder wordt. Gelukkig is dit niet iets waar jij je als leraar zorgen om hoeft te maken, want Nederland schreeuwt om goed lesgevend personeel. Maar er zijn wel andere redenen waarom jij je moet blijven ontwikkelen.
Vroeger haalde een lera(a)r(es) zijn of haar bevoegdheid en stond hij/zij veertig jaar voor de klas. Misschien las hij/zij een vakblad, ging naar een congres en kreeg bijscholing over de nieuw aangeschafte methode, maar verder ging die persoonlijke ontwikkeling niet. In de maatschappij van nu wordt er meer van jou als leraar gevraagd, veel meer. ‘Een leven lang leren’ geldt tegenwoordig voor iedereen, en niet in de laatste plaats voor jou.
We leven in een tijdperk van razendsnelle technologische veranderingen. Deze digitale transformatie zet niet alleen de manier waarop we leven en werken op haar kop, maar is ook stap voor stap het onderwijs aan het veranderen. Hoe dat precies komt? De volgende ontwikkelingen hebben impact op het vak van leraar.
#1 Technologie transformeert onderwijsprocessen
Zeker sinds de wereld kennismaakte met corona, speelt ICT een groeiende rol in zowel de primaire als de secundaire onderwijsprocessen. Onder secundaire onderwijsprocessen verstaan we alles wat goede lessen mogelijk maakt, zoals de samenwerking tussen leraren onderling of de communicatie met ondersteunend personeel en ouders.
Wanneer je als leraar dit secundaire proces niet beheerst, ontstaan problemen in het primaire proces: het overbrengen van digitale vaardigheden aan de leerlingen.
Soms moet dit op afstand gebeuren, zo heeft de crisis ons geleerd. Belangrijk is ook om de twee verschillende manieren van lesgeven op afstand – synchroon en asynchroon – te begrijpen en te kunnen toepassen. Asynchroon lesgeven houdt in dat je bijvoorbeeld korte video’s met instructies opneemt en deze vervolgens deelt met je leerlingen.
De synchrone variant betekent dat je ‘live’ lesgeeft op afstand. Via het platform dat jouw school gebruikt, bijvoorbeeld Microsoft Teams of Google Classroom, communiceer je tegelijkertijd met alle leerlingen. Je deelt jouw scherm en geeft op het moment zelf instructies of opdrachten.
#2 De maatschappij van morgen vraagt om andere skills
De digitale revolutie die nu volop bezig is, verandert de arbeidsmarkt grondig. In de nabije toekomst zullen sommige banen verdwijnen, maar zullen ook nieuwe functies ontstaan. Zo zal automatisering werk met de handen steeds vaker overbodig maken. Maar wie robots kan programmeren of verstand heeft van nanotechnologie, wacht een gouden toekomst.
Sommige van jouw leerlingen zullen over enkele jaren wellicht een vak uitoefenen dat nog niet bestaat. Ook verwacht ik dat steeds meer mensen ondernemer zullen worden, waarbij ze de kansen van nieuwe verdienmodellen zullen grijpen.
School dient er mede toe om de leerlingen van nu voor te bereiden op deze onzekere toekomst, zodat ze dezelfde kansen hebben als hun generatiegenoten. Hier komt jouw rol als leraar om de hoek kijken. Jouw rol is essentieel in deze digitale onderwijsrevolutie. Uiteraard beschik jij evenmin als ik over een glazen bol, maar één ding is zeker: digitale vaardigheden zullen voor jouw leerlingen steeds belangrijker worden om hun weg in de maatschappij te vinden.
#3 Internet is óók de realiteit
Het is nog maar een paar jaar geleden, dat internet en ‘in real life’ (IRL) als twee aparte grootheden werden gezien. Zonder dat we het goed doorhadden, is die scheidslijn vervaagd.
Nu we allemaal, ook kinderen, zijn vergroeid met onze tablets en smartphone, maken tal van internetdiensten en/of apps deel uit van het dagelijks leven. Of we het nu hebben over Instagram en Tik Tok, educatieve apps, een online cursus, een vlog van een leerling of een vergadering via Teams – het is even ‘echt’ als een klassikale les.
En helaas blijkt de realiteit van internet ook als het gaat om praktijken die leerlingen geestelijk en lichamelijk in gevaar brengen. Denk aan online pesten, ‘pro-ana’ blogs en internetpedofielen. Dat zijn allemaal thema’s waar leerlingen mee te maken kunnen krijgen en waarbij jij als leraar vaak de eerste hulplijn bent. De ICT-basisvaardigheden en mediawijsheid zijn essentiële vaardigheden die leerlingen moeten beheersen, zodat ze de risico’s begrijpen. Je zou het kunnen vergelijken met de regels in het verkeer…
Dat vraagt veel van jou. Meer dan je op jouw opleiding hebt geleerd, vrees ik. Je weet hoe je les moet geven, maar weet je hoe je technologie kan integreren in jouw dagelijkse lespraktijk? Hoe je de didactische toepassing integreert om ervoor te zorgen dat je continuïteit in het lesgeven borgt in een situatie waar het niet meer vanzelfsprekend is dat we altijd bij elkaar zijn in de klas?
Maar belangrijker nog, begrijp je de impact van de digitale wereld op het leven van leerlingen en kun je erin adviseren? Zorg je ervoor dat je leerlingen alle kansen krijgen in de toekomst?
Zelf aan de slag!
Helaas krijg ik veel signalen dat leraren tijdens hun opleiding niet voldoende worden voorbereid op deze uitdagingen. Er zijn (nog) niet genoeg middelen en hetzelfde lijkt te gelden voor de urgentie. Wil je als leraar toch naar het volgende niveau, dan kun je zelf aan de slag, in de vorm van bij- en nascholing.
Je kunt ervoor kiezen stukje bij beetje nieuwe kennis en ervaringen op te doen al naar gelang er obstakels op je professionele pad komen. Maar ik zou je toch adviseren om een gestructureerd leertraject uit te stippelen.
Als directeur van Edutrainers blijf ik me zelf ook continu ontwikkelen. Ik daag mezelf uit en leer nieuwe vaardigheden. Zo heb ik recent mijn Minecraft certified teacher badge gehaald. Het is nooit te laat om iets nieuws te leren… Pippi Langkous zei het al: “Ik heb het nog nooit gedaan, maar ik denk dat ik het wel kan.” Doe je ook mee?
Met de whitepaper ‘Waarom de digitale transformatie leraren dwingt meer uit zichzelf te halen’ wil ik jou hiermee helpen. Dit doe ik aan de hand van de volgende vragen:
• Welke rol speel jij als leraar in de digitale onderwijsrevolutie?
• Welke competenties moet je anno nu als leraar hebben?
• Welke opleidingen, trainingen en certificaten passen bij jouw ambities?
• Hoe kun je deze bijscholing bekostigen?