Onder invloed van de coronacrisis zijn leraren razendsnel aan de slag gegaan met lesgeven op afstand. Nu de scholen weer leerlingen op locatie mogen ontvangen, is de uitdaging voor leraren om hybride les te geven en de digitale middelen volledig te integreren in hun dagelijkse lespraktijk. Hoe zorgen we ervoor dat we de voordelen van de digitalisering vasthouden en dat we structureel voorbereid zijn op een mogelijke herhaling van de lockdown?
De COVID-19-pandemie heeft een zware wissel op onze samenleving getrokken, zeker in het onderwijs. Daarom is het juist zo knap hoe snel leraren zich hebben aangepast aan de veranderde omstandigheden. Gedwongen door een unieke situatie zijn de meeste leraren vanaf maart aan de slag gegaan met digitale middelen; en zonder angst of twijfels hebben ze hun arsenaal met digitale vaardigheden nog verder uitgebreid.
Passie voor lesgeven
Veel digitale middelen waren natuurlijk al beschikbaar op de scholen. Het bijzondere van de afgelopen maanden is dat deze hardware en software veel vaker deel zijn gaan uitmaken van de dagelijkse lespraktijk. Een passie voor lesgeven en de ontwikkeling van leerlingen en studenten gecombineerd met de gedrevenheid van iedereen in het onderwijs heeft ervoor gezorgd dat scholen omgevingen zoals Microsoft Teams en Google Classroom in een versneld tempo hebben uitgerold en in gebruik genomen.
Dat heeft niet alleen veel gevraagd van leraren, maar ook van de ondersteunende ICT-diensten. Gelukkig hebben de meeste educatieve uitgeverijen hun online lesmateriaal vrij beschikbaar gesteld, waardoor er snel onderwijs op afstand gegeven kon worden.
Wat moet de leraar van nu kunnen?
De mogelijkheden van digitale middelen in het onderwijs zijn talloos; ze worden eigenlijk alleen ingeperkt door de onbekendheid en het gebrek aan digitale skills van de leraar. Deze vaardigheden zijn overigens niet alleen relevant zolang het onderwijs hybride is en een nieuwe lockdown mogelijk blijft. Zoals wel blijkt uit onze recente podcast verrijkt digitalisering het onderwijs hoe dan ook.
De volgende skills blijven dus nuttig in de gereedschapskist van de moderne leraar, ook wanneer er hopelijk snel een vaccin tegen COVID-19 wordt gevonden.
1. Communiceren met digitale tools
Als leraar van nu moet je weten hoe je verbinding maakt en houdt met collega’s en leerlingen. Hoe zorg je bijvoorbeeld voor de persoonlijke uitlegmomenten en de uitwisseling van kennis? Er zijn talloze digitale tools beschikbaar om met elkaar te communiceren. Het is handig om bij de tools te blijven die je al hebt en de mogelijkheden daarvan te kennen. Microsoft Teams wordt veel gebruikt in het onderwijs en hoe meer kennis je daarvan hebt, hoe meer je eruit haalt. Denk bijvoorbeeld aan het opnemen van een les of het delen van dezelfde les achteraf met de leerlingen…
2. Instructie geven op afstand
De leraar moet ook de twee verschillende manieren van lesgeven op afstand – synchroon en asynchroon – begrijpen en kunnen toepassen. Asynchroon lesgeven houdt in dat je korte video’s met instructies opneemt en deze vervolgens deelt met je leerlingen.
De synchrone variant betekent dat je ‘live’ lesgeeft op afstand. Via het platform dat jouw school gebruikt, bijvoorbeeld Google Classroom, communiceer je tegelijkertijd met alle leerlingen. Je deelt jouw scherm en geeft op het moment zelf instructies of opdrachten. Zorg daarbij wel dat je altijd duidelijk afspraken maakt met de leerlingen over onder andere het gebruik van de microfoon.
3. Lerenden motiveren op afstand
Het motiveren van leerlingen is een kunst op zich, zeker wanneer er zich een scherm tussen leraar en leerling bevindt. Een goede methode om leerlingen te betrekken is ze te laten stemmen via polls. Door een stelling als ‘Iedereen moet een vegetariër zijn. Eens of oneens?’ zijn ze direct ‘bij de les’.
TikTok en andere afleiding
Vanuit ons netwerk van leraren, directeuren en besturen hebben we de laatste tijd gemengde – maar over-all positieve – signalen ontvangen over lesgeven op afstand. Zo is er een aantal aandachtspunten waarop leraren moeten letten.
Het inzetten van digitale middelen kan namelijk de kans vergroten dat leerlingen zich laten afleiden. Reden om als klas in een afgeschermde digitale omgeving te werken en afspraken te maken met leerlingen en ouders over de digitale en fysieke leeromgeving. Zorg er samen voor dat de mogelijkheden om bijvoorbeeld spelletjes te spelen of social media zoals TikTok te gebruiken beperkt zijn tijdens de les. Dat komt uiteraard ook de veiligheid van leerlingen én het schoolsysteem ten goede.
Daarnaast blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat kennis vanaf papier beter wordt verwerkt dan vanaf het scherm. Digitale middelen kunnen veel waarde aan een les toevoegen, maar zijn dus zeker niet zaligmakend. Een evenwichtige combinatie van beide is nodig voor goed onderwijs.
Hoe nu verder?
Mijn conclusie: hedendaagse tools brengen vele voordelen, maar ze moeten wel met verstand van zaken worden geïmplementeerd en met inachtneming van de menselijke maat. Ook moet er niet vernieuwd worden óm te vernieuwen, maar kunnen ‘oude’ en ‘nieuwe’ middelen elkaar aanvullen.
Om leraren in dit proces te ondersteunen hebben we een hele serie van onze leerblokken kosteloos beschikbaar gesteld. Of je nu met Microsoft of Google werkt, er zal iets van je gading tussen zitten. Neem eens een kijkje in onze academy en begin jouw eigen onderwijsrevolutie!